Prezentacja raportu o nieruchomościach Kościoła 1918-2012
Unikalne dzieło, nadzwyczaj rzetelne opracowanie naukowe o tym, co Kościół stracił, co odzyskał – tak o publikacji książki „Nieruchomości Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918-2012” ks. prof. Dariusza Walencika mówili uczestnicy prezentacji, która odbyła się 4 lipca w Warszawie. W publikacji ks. Dariusz Walencik, wykazując liczne źródła, z których czerpał, m.in. dane dostarczone przez wojewodów, przypomniał, że książkę przygotowywał jako raport dla Komisji Konkordatowych rządowej i kościelnej i żadna ze stron nie zakwestionowała ani jednej liczby czy podanego tam faktu. Podczas prezentacji zwracano przy tym uwagę, że źle się stało, że wyniki raportu nie posłużyły jako podstawa do wyznaczenia wysokości asygnaty podatkowej, którą ma być zastąpiony Fundusz Kościelny.
Prof. Jan Żaryn z IPN przypomniał realia historyczne powstania Funduszu Kościelnego – utworzenie go było wynikiem ścisłej współpracy polskich komunistów z Moskwą, gdyż każdy krok był z nią konsultowany. Bezpośrednim aktem prawnym była ustawa o przejęciu dóbr martwej ręki z 20 maja 1950 r. Ówczesna propaganda mówiła o „zabezpieczeniu” i „nacjonalizacji” dóbr, w rzeczywistości była to kradzież, a komuniści – jak podkreślił historyk – byli złodziejami, inne słowo nie oddaje treści tego, co się działo. Celem tej grabieży było zniszczenie Kościoła, osłabienie jego żywotności, zniszczenie bazy materialnej jego posługi. Mimo propagandowych haseł zyski z powołanego po grabieży Funduszu Kościelnego nie szły na rzecz społeczeństwa. Z kolei na Ziemiach Zachodnich dobra, które należały wcześniej do Kościołów, były przekazywane Kościołowi katolickiemu na zasadzie woluntarystycznej. Natomiast za mienie utracone za Bugiem wskutek przesunięcia granic, Kościół katolicki nigdy nie otrzymał jakiejkolwiek rekompensaty, mimo zobowiązań władz PRL, że tak będzie – stwierdził prof. Żaryn.
Dr Andrzej Grajewski z „Gościa Niedzielnego” przypomniał, że do 1989 r. sprawa własności Kościoła regulowana była w dwóch porządkach prawnych – inne regulacje obowiązywały na tzw. „ziemiach dawnych”, obszarach, które także przed wojną należały do Polski, oraz na ziemiach północnych i zachodnich, należących przed wojną do Niemiec. Na tych terenach po 1989 r. zwrot majątków należących do Kościołów zależał od wojewodów i tu rzeczywiście Kościół otrzymał więcej, niż wynikało z danych w archiwach. Co się zaś tyczy „ziem dawnych”, Kościół do dziś jest stratny – nie odzyskał nadal 62,4 tys. ha gruntów. Natomiast rzecznik Episkopatu ks. prałat Józef Kloch zwrócił uwagę, że książka ks. Walencika zawiera twarde dane i liczby oraz podważa kłamliwe informacje o niebotycznej sumie 24 mld odebranych przez Kościół, co głosił publicznie np. poseł Sławomir Kopyciński z Ruchu Palikota.
Dariusz Walencik, „Nieruchomości Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918-2012. Regulacje prawe – nacjonalizacja – rewindykacja”, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2013, ss. 442.
aw / Warszawa
